Het lijkt vooral om concepten en ideeën te draaien, in plaats van concrete en functionele ‘dingen’. De vrijheid binnen de verschillende ontwerpstroming is mooi om te zien - het levert cross-overs en zelfs nieuwe vakgebieden op - maar de traditionele ‘tool’-box van de gespecialiseerde ontwerper lijkt hiermee ook ter discussie te staan. Is vormgeven vooral een mentaliteit geworden? Of kan ontwerp nog steeds niet zonder het specialisme van het medium, de techniek en de tools? Dit jaar wil OPA met het jaarthema Things de focus leggen op dingen – de meest concrete uitkomsten van een ontwerpproces. Daarbij gaan we op zoek naar ontwerpers die zich juist laten leiden door de basis: medium, materiaal, techniek. Dit uitgangspunt én de input die OPA uit het werkveld kreeg binnen OPA’s Programmaraad vormen de basis voor de uitwerking van het programma voor 2018.

Visionair of vakman

Rode draad door het jaar zal de spanning tussen abstracte concepten en concrete ontwerpen zijn. In de huidige maatschappij – met steeds meer honger naar the next big thing en teveel informatie beschikbaar om ooit te kunnen verwerken - gaat alles zo snel dat ideeën zich al verspreiden voor ze gerealiseerd of uitgewerkt zijn – en soms lijkt dit al voldoende te zijn. Design als conversation piece. Maar is er dan nog sprake van toegepaste kunst in de klassieke zin? 

Moet je als ontwerper absoluut vrij kunnen denken – zonder je druk te maken over de realiseerbaarheid – om je vakgebied een stap verder te brengen? Of is expertise in de uitvoering, kennis van techniek, ambacht en productie de enige juiste weg naar echte, functionele vooruitgang? Er lijkt soms een steeds grotere tegenstelling te ontstaan tussen de visionairen en de vakmensen, maar sluit het een het ander altijd uit? 

We onderzoeken of je als ontwerper een keuze moet maken en waar die dan op gebaseerd moet zijn. We kijken daarbij naar algemene tendensen en specifieke ontwikkelingen in elk vakgebied.  

Materialisering 

Een belangrijk onderdeel van Things is de materialisering. In deze tijd van gigantische afvalbergen en –stromen en daarnaast de toenemende schaarste van ‘virgin’ grondstoffen is recycling en circulair ontwerpen een niet te negeren thema. Werkt deze realiteit beperkend of nodigt het uit tot creativiteit? Hoe gaan de verschillende vakgebieden daar mee om?

Een tegenhanger van de materialisering is de steeds verdere digitalisering van diensten en producten. Welke rol speelt materiaal als producten steeds meer virtuele lagen krijgen? Ontstaan nieuwe vormen van vormgeving – een soort digitale ambachten?

Een externe blik

OPA gaat door middel van het jaarprogramma op onderzoek uit. En probeert aan de hand van een gevarieerd programma waarbinnen verschillende thema’s worden belicht het jaarthema te duiden. Hierbij komt aan bod hoe verschillende ontwerpers met de vraagstukken van deze tijd omgaan. Maar OPA wil ook juist over de grenzen van vormgeving heen kijken. Binnen het jaarprogramma is nadrukkelijk gekeken naar de verbinding die vormgeving heeft met vakgebieden die juist net buiten het domein van de vormgeving liggen. Wij zijn van mening dat de veranderingen binnen het vakgebied niet alleen zijn te duiden vanuit het vakgebied zelf maar ook vraagt om een programma waar ruimte is voor wetenschappers, journalisten en filosofen.