Riding the wave of sustainable transition

Ik ben gespecialiseerd in het ontwikkelen van nieuwe materialen en producten van organische grondstoffen. In mijn studio in Groningen doe ik onderzoeken en experimenten op het gebied van vezels, biopolymeren, natuurlijke pigmenten en schimmels. Duurzaamheid is een belangrijk thema voor mij en ik vind het erg leuk om na te denken over hoe we producten kunnen ontwerpen die minder schadelijk zijn. Mijn Palmleer, Biolaminaat en Tulpenpigment zijn daar goede voorbeelden van.

Transitie
De transitie naar duurzaamheid is in volle gang - tenminste dat zou je denken gelet op de aandacht die het krijgt. Echter is duurzaamheid toch nog steeds vooral een ‘trending topic’, iets voor als je er tijd of geld voor hebt. We willen allemaal heus wel transformeren maar in de praktijk blijkt dat lastig door het gebrek aan waarlijk duurzame alternatieven. Ook denken we nog te kleinschalig want de hoeveelheid shit die we in de afgelopen 50 jaar straffeloos hebben geproduceerd is simpelweg zo groot dat het ons voorstellingsvermogen, en dus ons oplossend vermogen, te boven gaat. Dat alles vervangen met sociale en ecologische producten zal vele decennia in beslag nemen en vergt de ontwikkeling van nog veel meer duurzame materialen en efficiënte productietechnieken.

Onmisbare rol
Als ontwerper van ‘weer meer spullen’ voel ik me onmachtig en soms zelfs wel schuldig. De zoveelste lamp, stoel en servies. Toch ben ik oprecht van mening dat ontwerpers een onmisbare rol vervullen in de kanteling naar het goede, want wij kunnen met duurzame innovaties iets moois ontwerpen; iets want niet alleen de bezorgde burger maar ook de zorgeloze consument bediend. Het is echter niet vaak de stoel, lamp of het tafelgoed dat de aandacht van ontwerpers behoeft, het zijn de minder opvallende producten die dringend opnieuw ontworpen moeten worden zodat ze verantwoordelijk geproduceerd en gebruikt kunnen worden. Waar je vroeger een Design Award won voor een peperduur ambachtelijk vervaardigd designservies win je het in de toekomst voor een goed ontworpen massaal geproduceerd afbreekbaar wegwerpservies. Hoe de tijden kunnen, en zullen veranderen!  

Goeie dingen
Een van mijn huidige projecten speelt zich af in Friesland waar natuurbeschermers en burgers een van-onderop-initiatief zijn begonnen om de biodiversiteit te vergroten en traditionele landbouw te verminderen. Om dit te bewerkstelligen proberen ze met een meer natuurlijk waterpeil agrarische gebieden om te vormen tot nat veen.  Of eerder te herstellen -want Friesland is al voor duizenden jaren een deltagebied met grote veenafzettingen en een ongekende rijkdom van flora en fauna. Dit initiatief heeft de afgelopen jaren aan kracht gewonnen en wordt nu gelukkig breed gedragen. Maar het opgeven van landbouwgrond is een zeer kostbare zaak en dus werk ik met veel lokale ondernemers aan producten van gewassen uit deze natte gebieden. Bouwmaterialen, isolatiematerialen, verpakkingsmateriaal en een ander soort eetbare gewassen moeten deze transitie mogelijk maken. Ik help met het ontwikkelen van deze vaak technische uitdagingen maar zorg vooral ook dat ze verwerkt worden tot een ontwerp dat door consumenten gewaardeerd kan worden. Het is een bijzonder initiatief waar inmiddels honderden mensen hard aan meewerken. De projecten die daaruit komen zijn niet altijd even sexy en zullen nooit getoond worden op een beurs zoals die in Milaan, en zeker niet de geheel lokaal geproduceerde composteerbare babyluier die ik aan het ontwikkelen ben voor dit project! Maar ik vind dat niet zo erg. Ik houd van mooie dingen maken maar goede dingen maken vind ik nog veel leuker. 

Renaissance
Ik werk ook graag in het buitenland omdat daar de uitdagingen en de te behalen resultaten groot zijn. Juist in China en India is er veel te doen voor Nederlandse ontwerpers omdat dit zogeheten Leap-Economies zijn waar technologische en maatschappelijke veranderingen in hoog tempo worden doorgevoerd. In deze landen komen mensen opeens snel boven de armoedegrens uit en hebben geld over om consumenten te worden. Duurzame ontwerpen zijn essentieel om de effecten van deze consumptiegolf te beheersen. De kennis en ervaring van Nederlandse ontwerpers wordt daar erg gewaardeerd. Als je het in Nederland niet kunt doen ga dan gewoon eens daar kijken! 

Voor de ontwerpers die zich wijden aan design met verantwoorde materialen en productietechnieken is de uitdaging vooral het kunnen omgaan met de vele beperkingen die deze materialen nu nog hebben. Om daarmee een geliefd en functionerend product te smeden is momenteel alleen aan de slimme technische ontwerpers voorbehouden en maakt het voor de ‘vormgevers’ onder ons lastig omdat nog niet elke conceptuele wens, vorm, of kleur in die materialen uitvoerbaar is. Maar oefening baart kunst en vanuit de beperking hoop ik op rijkdom die zich uit in nieuwe esthetiek, originaliteit en inzicht. Het zou een ware renaissance kunnen worden voor ons vakgebied.