Het is een interessante samenloop van omstandigheden: de thema-avond van OPA over ‘personal space’ moet worden uitgesteld door Corona-maatregelen die alles met personal space te maken hebben. Anderhalve meter afstand houden, thuisblijven, niet samenkomen. Als morgenmakers zullen we aan deze avond bijdragen, maar we geven hier alvast een voorproefje op de uitgestelde avond.
Personal space, wat is dat eigenlijk? Zoek het op en je vindt vooral voorbeelden waarin het wordt gebruikt om de letterlijke afstand tussen jou en de ander te duiden. Wat is ‘jouw’ ruimte, en waar begint die van een ander?
Wat daarin als normaal wordt gezien, verschilt nogal per cultuur. In Frankrijk heb je zo twee zoenen te pakken, Japanners buigen van een afstandje (en staan interessant genoeg in de metro strak tegen elkaar aan) en weer ergens anders volstaat een zwaai op afstand. Maar ook binnen culturen ervaart de ene persoon een heel andere persoonlijke ruimte dan de andere. Misschien heb je wel eens gemerkt dat die ene tante altijd veel dichterbij komt dan je beste vriendin.
Waarschijnlijk laat je de ene persoon ook automatisch dichterbij dan de ander. Misschien heeft het met vertrouwen te maken. Zou het zo zijn dat je minder personal space nodig hebt bij mensen (of in omgevingen) die je vertrouwt?
Omgeving
In de vorige alinea schreef ik ‘of omgevingen’. Personal space gaat namelijk niet alleen over anderen. Wat je als jouw persoonlijke ruimte ervaart, hangt ook af van de omgeving. Hoe vol of leeg is het in een ruimte? Van wie is deze ruimte of is het een openbare plek? Wiens spullen staan er en ken je hem of haar goed? En het heeft ook andere schaalniveaus: Wat is jouw personal space in je slaapkamer, je hele huishouden, je straat, je wijk, je stad. Hoe verhoudt zich dat? Deze stap is belangrijk wanneer we het hebben over ons werk.
morgenmakers
morgenmakers is een sociaalontwerpbureau. We geven vorm aan de toekomst, en aan de weg ernaar toe. Morgen vraagt om nieuwe manieren van samenleven en samenwerken, en om het doorbreken van vastgeroeste patronen en denkwijzen. Om het (anders) verbinden van wat er is, frisse ideeën en energie. In het kort zeggen we dus vaak: als morgenmakers ontwerpen we verbindingen tussen mensen, organisaties en hun omgeving. Dat doen we onder andere door het organiseren van innovatieve processen en events waarbij ontmoeting en samenwerking centraal staan.
Vredeoord
In Eindhoven wordt de nieuwe wijk Vredeoord gebouwd. Het belooft een groene, duurzame en kindvriendelijke wijk te worden. Een mix van sociale huurwoningen en koopwoningen. En veel openbare en dus gezamenlijke ruimte. Ieder blok woningen deelt een verbreed achterpad: een gezamenlijk gebiedje dat is omsloten door alle achtertuinen. Hier kunnen kinderen perfect samen spelen.
Afgesproken is dat bewoners aan de achterkant van hun achtertuin geen hoge schutting mogen plaatsen. Ze zijn verplicht de verbinding met het gedeelde achterpad open te houden: want nodigt uit tot verbinding. De eerste blokken woningen zijn nu opgeleverd en meteen ontstaan er praatjes aan het achterpad. Mensen hangen over hun hekje te kletsen met de overbuur. Tegelijkertijd wordt er veel geklaagd over inkijk en gebrek aan privacy. We krijgen vragen over extra beschutting. Oftewel: Hoe kan ik personal space creëren in mijn achtertuin?
Dit speelt nog een stuk intensiever in een CPO-project dat onderdeel is van Vredeoord. Hier is de gehele tuin gezamenlijk, en per blokje woningen delen huishoudens zaken als een washok, bijkeuken of … Dat is de zoektocht.
Misschien ligt de sleutel wel in het bouwen van vertrouwen. Die ongrijpbare basis speelt een hoofdrol bij zowel het creëren van verbindingen als bij het ervaren van personal space.
Verbinding én persoonlijke ruimte
Juist waar we verbinding opzoeken, ontstaat ook behoefte aan personal space. En misschien is dat wel heel logisch: na een volle dag met veel collega’s kun je een avondje alleen thuis wel waarderen, terwijl een avond alleen na een hele dag alleen thuiswerken wel wat eenzaam kan voelen. Je zou kunnen zeggen dat onze beleving van personal space beter wordt als we daarnaast verbindingen met anderen aangaan.
