Parfum als vliegwiel voor dialoog

In 2015 studeerde ik af aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten in de richting Fine Art. Kort hierna richtte ik Studio Julius Thissen op - een creatieve speelplaats waar artistiek onderzoek, beeldende kunst en activisme samenkomen. Het onderzoek binnen mijn beeldende kunst zet vraagtekens bij (gender)identiteit en onze hedendaagse prestatiecultuur. Ik bevraag in het bijzonder het bestaande beeld dat wij kennen van de westerse man, en laat mij kritisch uit over de giftige patronen die gepaard gaan met de invloed van sociale verwachtingen en heersende machtsstructuren op ons gedrag. Naast mijn werk als beeldmaker ben ik ook actief als inclusie-adviseur en artistiek onderzoeker. Mijn doel is om van de creatieve industrie een toegankelijke, diverse en inclusieve sector te maken en om de emancipatie van de trans- en queer gemeenschap te bevorderen. Ik doe dit doormiddel van het organiseren van onderzoeksprojecten, het ontwikkelen van residenties, het cureren van exposities en het adviseren van musea en instellingen.

Tijdens de afgelopen OPA avond Genderbenders vond de lancering van mijn nieuwste onderzoeksproject plaats: Community Olfaction. Tijdens deze avond deelde ik de eerste resultaten van mijn voorstudie en liet ik het publiek kennis maken met de inspiratiebronnen die de aanzet vormen voor dit project. Samen met het creatieve geur-lab Attic lab ga ik de aankomende maanden opzoek naar de rol die geur kan spelen binnen de emancipatie van de trans- en queer gemeenschap. Het onderzoek is gebaseerd op persoonlijke verhalen en behoeftes van individuen uit de gemeenschap en stelt vragen over de rol die geur speelt in de beleving van gender en revolutie. We ambiëren een geur te ontwikkelen die deze ervaringen bundelt en voelbaar maakt. Door het bijeenbrengen van verschillende aroma’s beogen wij een geur te creëren die zowel de ervaring van trans- en queer individuen én diens emancipatie tot uitdrukking brengen.

Geur speelt een belangrijke rol in hoe we als mens overkomen en door anderen waargenomen worden. Wanneer het gaat over de geur van de mens hebben we het dan over twee factoren: de lichaamsgeur die iemand met zich meedraagt en de geur als construct - de geur die zit in de producten die we als mens consumeren. Ik sprak over interessante maar schrijnende voorbeelden die duidelijk maken dat het ontwerp en de marketing van deze producten, in dit geval parfum, vaak een sterke wet voorschrijven over hoe wij ons als man óf vrouw (een andere optie is zelden de standaard) dienen te gedragen.

Tijdens mijn presentatie deelde ik tevens ook interessante voorbeelden van parfums en kunstprojecten die een belangrijke rol speelden binnen het feminisme en de beeldende kunst. Zo sprak ik over Judy Chicago’s installatie getiteld Menstruation Bathroom uit 1972, met als doel menstruatie een bespreekbaar onderwerp te maken. Ook besprak ik het ready made kunstwerk Belle Haleine van Marcel Duchamp uit 1921, waarin hij in samenwerking met Man Ray een bestaand parfumflesje omtoverde tot een kunstwerk waarop zijn vrouwelijke alter ego Rrose Sélavy te zien is. Met dit werk liet hij zich kritisch uit over de heersende stand van zaken binnen de kunst van die tijd; hij stelde dat kunst alle zintuigen moet prikkelen, iets wat volgens hem niet aan de orde was binnen het werk van andere kunstenaars. We keken naar (en roken aan) Shalimar, een belangrijke en revolutionaire geur die in de jaren twintig van de twintigste eeuw veel furore maakte. Deze beruchte geur werd veelal gedragen door de Flappers, een groep vrouwen die sterk ingingen tegen de heersende en restrictieve normen en zo de emancipatie van de vrouw mede in gang zette.

Emancipatie (van het Latijnse emancipatio) is het streven naar een volwaardige plaats in de samenleving vanuit een achtergestelde positie. Dit kan via gelijkgerechtigdheid, zelfstandigheid of de formele toekenning van gelijke rechten, gelijkstelling voor de wet. Op alle fronten heeft de trans en queer gemeenschap nog een lange weg te gaan. Met dit project wil ik samen met mijn gemeenschap op zoek gaan naar de stappen die nodig zijn om deze emancipatie verder te bevorderen. De rol van het parfum zal zijn om de dialoog aan te gaan via een zintuigelijke ervaring: het ruiken van de ervaring van de trans/queer persoon in kwestie en de geur die bij hun emancipatie hoort. Het beoogde eindresultaat van het project is een conceptueel parfum, dat als sculptuur beschouwd dient te worden. Daarnaast draagt dit sculptuur/parfum de rol als vliegwiel voor dialoog. Het doel is om op deze wijze trans- en queer vraagstukken, vertrekkend vanuit een zintuigelijke ervaring, bespreek- én voelbaar te maken.

Community Olfaction wordt mogelijk gemaakt door de steun van Provincie Gelderland en Fashion + Design Festival Arnhem