Cocktease en masochisme

Het was de professor Ian Bogost die in een stuk over smartphones me het idioot simpele, maar blikveldverbredende inzicht gaf dat een smartphone helemaal niet ontworpen is om mee te bellen, maar om zo draagbaar mogelijk te zijn. Denk maar terug aan de telefoon die je ouders vroeger hadden, een model gebaseerd op de The Western Electric model 500: een gekromde hoorn die zich van je oor tot je mond, gebogen vormde naar je schedel. En vergelijk dat met het platte stukje technologie dat zich nu binnen handbereik bevindt. Die telefoon is niet op basis van het menselijk lichaam, maar de infrastructuur om ons heen ontworpen.

Die draagbaarheid is geweldig, en geeft tegelijkertijd een sloot aan probleemverergerende effecten. Het is een cocktease, een continue prikkel, een troost, een afleiding, en bovenal een buitengewoon handig hulpmiddel. Je bent wel gek als je zo’n bruikbaar apparaat niet altijd dichtbij je houdt, nietwaar?
 
Professor in de psychologie Jean Twenge doet al enkele decennia onderzoek naar hoe kinderen zich ontwikkelen. Afgelopen zomer publiceerde ze een boek en artikel over de gevolgen van die smartphone voor mijn generatie (en de generatie ná mij, de pubers van nu ) ten opzichte van de twee generaties die ons voorgingen. En wat ziet ze: jongeren en kinderen spelen minder buiten, pubers daten minder, hebben minder seks, minder zelfvertrouwen. Ze hebben meer angststoornissen, meer depressies, meer slaapgebrek. De lijst gaat maar door en laat een correlatie zien tussen smartphonegebruik en, in andere gevallen, social media.

Haar onderzoek was te recent om mee te kunnen nemen in mijn boek ON/OFF. Andere onderzoeken weet ik wel te citeren, en die maken dat ik denk dat je wel gek bent, als je dat bruikbare apparaat altijd bij je houdt. Hoe moeilijk het ook is.
Daarom heb ik samen met enkele kunstenaars vorig jaar het product Block gelanceerd, een kooi van Faraday voor je smartphone. Zodat je bijvoorbeeld tijdens etentjes allemaal je telefoons niet zo onmiddellijk nabij hebt, en niet meer afgeleid wordt door notificaties, verleidingen en de behoefte aan informatie. Zo geven we Nederlandse huishoudens straks een beetje meer infrastructuur om balans te krijgen in digitale tijden. Het is een ingewikkeld proces om zo’n product perfect te krijgen; Block is dus ook nog niet af. Maar we hebben honderden bestellingen gehad, en zullen volgend jaar kunnen gaan verkopen. Het is fantastisch om niet alleen maar te klagen en vingerwijzen, maar ook echt iets te doen.
 

En we zijn niet de enige die probeert afstand tot onze smartphones tot een product te maken. Ik zie veel interesse voor de startup Yondr, die er voor zorgt dat concerten weer zónder smartphoneafleidingen kunnen plaatsvinden, door de telefoons op te sluiten in een zakje, dat automatisch op slot gaat binnen de concerthal. Tot slot: bij de HEMA kun je tegenwoordig een tegeltje kopen met de tekst “offline is the new luxury.” De tijdsgeest laat duidelijk zien: we willen meer afstand tot de smartphone.

Strijd om aandacht
Maar zo’n Block is natuurlijk maar een druppel op de gloeiende plaat. Een welkom stukje infrastructuur voor sommigen, slechts een thought-starter voor anderen. Waar we de strijd voor meer balans in digitale tijden, de strijd om onze aandacht, de strijd om een menselijker jeugd voor die generatie na ons mee zullen gaan winnen, is een drievoudige wapen:
Meer kennis bij burgers, meer inzicht bij overheden, en meer ethisch besef bij techbedrijven. Misschien dat dit stukje daaraan bijdraagt. Beter nog, is het de goede stukken te lezen die verschijnen bij De Correspondent, bij Motherboard (VICE), bij The New Yorker en The Atlantic – om maar wat persoonlijke favorieten te noemen. Informeer jezelf, en wees streng voor jezelf door afstand te nemen. Een druppel masochisme is je van harte gegund. Net als met spinazie eten, sporten, stampen voor tentamens, is weerstand bieden een bewuste keuze die een diepte-investering in jezelf betekent.
En wees ook lief voor jezelf. Besef je dat het niet jouw schuld is als je verslaafd bent aan je smartphone. Want aan de achterkant van je scherm zijn er 1000 mensen bezig om iedere vorm van zelfcontrole die je hebt, zo zorgvuldig mogelijk af te breken. Als we allemaal net wat meer weten, en die handige broekzakparasiet net wat vaker op afstand houden, krijgen we ook dat inzicht bij onze overheden wel verder ontwikkeld. En samen met die overheden, kunnen we techbedrijven wijzen op hun enorme verantwoordelijkheden, en de noodzaak tot meer ethisch besef over de technologie die ze ontwerpen.