‘Voor welk werkveld leidt Artez haar studenten op?’ en ‘Hoe was het onderwijs vroeger en welke vorm en focus heeft het nu?’ Ontwerp Platform Arnhem gaat vanavond in gesprek met de hoofden van de Art & Design afdeling van Kunstacademie Artez om antwoord te krijgen op deze vragen.
Tijdens de introductie die de afdelingshoofden geven over hun opleiding en het daarbij behorende beeld van de ideale student vallen veel termen die te maken hebben met mentaliteit. Naast talent wordt hard werken, flexibiliteit, lef, discipline en samenwerken verschillende malen genoemd door Matthijs Boelee; hoofd Fashion Design, Judith van den Boom; hoofd Product Design, Thomas Castro hoofd Graphic Design en het hoofd van Creative Writing; Frank Tazelaar. Martijn van Boven, hoofd Interaction Design, valt op in zijn toevoeging dat zijn opleiding vooral op zoek is naar studenten die nog niet precies weten welk beroep ze willen uitoefenen maar wel breed cultureel geïnteresseerd zijn. Allard Koers hoofd van Fine Art and Design in Education geeft aan dat toekomstige docenten baat hebben bij overtuigingskracht omdat van hen wordt verwacht binnen een stug werkveld vernieuwing te brengen. Marie van Leeuwen hoofd van Fine Art vult aan dat een vleugje idealisme en activisme wordt aangemoedigd.
In verschillende samenstellingen beantwoorden de hoofden van de opleidingen vragen aangaande het onderwijs van nu.
Overeenkomstig denken de opleidingen Fashion-, Graphic- en Product Design als het gaat over ambacht. Thomas Castro (GD) geeft aan dat de term enigszins genuanceerd moet worden omdat het anders hele traditionele associaties oproept maar technieken kunnen vele gedaantes aannemen waardoor ambacht toch een belangrijk onderdeel van de opleiding blijft. Volgens Matthijs Boelee (FD) moet ideevorming gepaard gaan met ambacht, maar een onorthodoxe toepassing hiervan wordt toegejuicht. Judith van den Boom (PD) is het hier mee eens en benoemt dat vernieuwing vaak voortkomt uit een verrassende toepassing van een bestaande techniek.
Naarmate het gesprek vordert komt het woord; proces steeds vaker terug. Volgens Judith van den Boom (PD) moet je jezelf in het proces af en toe dwarszitten om tot een hoger plan te komen. Als opleiding leer je de student stappen te zetten binnen het werkproces die vanuit een concept of een ander uitgangspunt te verantwoorden zijn, de manier waarop de student hiermee omgaat vormt de kracht van het eindproduct. Volgens Thomas Castro (GD) kan een grafisch ontwerper, vanuit de combinatie van een universitair denkkader en een praktische uitvoering, tegenwoordig steeds meer werken vanuit het proces. Het eindproduct is namelijk minder belangrijk geworden.
In de loop van de avond komt er een kritische vraag van een vertegenwoordiger van de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO) vanuit het publiek: ‘Er wordt voornamelijk over het proces gesproken, maar de markt komt hierbij niet ter sprake. Welke rol vervult de markt binnen de opleiding?’ De hoofden benoemen dat de markt bij de opleidingen uiteraard een belangrijke rol speelt en dat het werkveld veelal betrokken wordt bij het curriculum. De student krijgt daarbij ondersteuning in zijn ambities door bijvoorbeeld uitleg te krijgen over hoe je een studio opzet, de voordelen van een residency of hoe je bij een label komt te werken.
Aangaande; maatschappelijke betrokkenheid benoemt het hoofd van Interaction Design dat je niet van alle studenten kunt verwachten dat ze vanzelfsprekend betrokken zijn, maar dat dit iets is dat vanuit henzelf moet komen en dat daarbij kunst niet categorisch ingezet moet worden om beleidsmatige problemen op te lossen. Hoofd van Fine Art, Marie van Leeuwen, geeft aan dat organisaties wel vaker vragen om de toevoeging van kunstenaars, maar dat die niet hoeven te rekenen op een oplossing, kunstenaars geven eerder een antwoord waarop je niet zit te wachten of prolongeren juist het probleem. Allard Koers van Fine Art and Design in Education (DBKV) geeft aan dat de kunst zijn bestaan in de samenleving steeds meer moet verantwoorden, terwijl juist de kunst op een andere manier van belang kan zijn zonder aan een marktgerichte oplossing te voldoen.
Opvallend om te horen hoe binnen alle opleidingen de mentaliteit van de student een grote rol speelt en interessant om te horen waar het curriculum binnen Artez op is toegespitst. Toch blijft aan het eind van de avond de vraag over de markt en het werkveld in mijn hoofd hangen, waarom is deze vraag voor mijn gevoel toch niet concreet geworden? Mogelijk omdat er achter de hoofdvraag van deze avond een oud paradox schuilt. De kunst die zijn onafhankelijkheid wil bewaren in visie en uiting maar tegelijkertijd deels financieel afhankelijk blijft van de markt en het werkveld. Een ondernemende houding en krachtige mentaliteit zorgt dat de student binnen deze tegenstelling zich weet te handhaven.
