Filmbedrijf Lagom maakte voor OPA vier documentaires over vier bijzondere ontwerpers. Alex van Binsbergen, creative director van Lagom vertelt hoe het was om deze films te maken.
‘De kern van de vier docu’s die wij voor OPA mochten maken is het gedachtengoed van deze ontwerpers. Ook al is hun visie steeds anders, de ontwerpen zijn wel altijd goed doordacht - dat hebben ze met elkaar gemeen. OPA is een breed platform waarin de vorm en functie zich niet eenduidig lijken te vangen. Elke persoon is anders; de ontwerpen lijken daar weer een vergrotende trap van te zijn. De visie en de blik van de ontwerper op de wereld lijken hier onlosmakelijk mee verbonden. Wellicht vormt wat we in het leven meemaken de gedachten die uiteindelijk ons werk, visie en verhaal bepalen.
Ik mocht in vier totaal verschillende werelden stappen en heb mogen voelen hoe het is om vanaf een bepaald punt naar de wereld te kijken en de kijker daarin mee te nemen. Het was cool om de subtiele details van de verhalen visueel te vertalen naar film. Jip Warmerdam is interaction designer én toneelmaker/actrice. Die twee verschillende identiteiten zijn moeilijk met elkaar te rijmen. Het is dan interessant om te bedenken hoe we die tweestrijd in beeld kunnen brengen. Daar ligt de kans om een diepere laag aan te brengen.
Ik kan uren luisteren naar de geweldige dingen die iemand die uit passie vertelt, maar uiteindelijk moet je als filmmaker het verhaal filteren om tot de essentie te komen: wat maakt iemand uniek? De vier ontwerpers die we hebben gefilmd hebben alle vier een sterke visie, zo zijn ze ook opgeleid. Ze moeten vooruit kijken, voorop lopen. Maar het is vaak wel een zoektocht (geweest) naar wat ze écht belangrijk vinden. Elke dag zetten ze een stap richting hun eigen visie; elke dag iets unieker en meer zichzelf. En dat is precies waar het verhaal pas echt interessant wordt.
Voor we het interview op camera doen, praat ik altijd even met de geïnterviewde. Ik vraag naar hoe iemand in het leven staat, naar wat hem enthousiast maakt. Als ik dat vooraf doe, kan ik op de dag zelf meer sturen met de energie en hoef ik niet op dat moment nog op zoek te gaan naar de juiste antwoorden. We hebben immers al verbinding gemaakt.
Jip Warmerdam zoekt altijd wel een bepaalde vorm van samenwerking tussen de interaction designer en de toneelmaker in zichzelf. Al vrij snel in het eerste gesprek merkte ik hoe tekenend dit voor haar is. Ze sprak ook vaak als interaction designer of als toneelmaker, maar dat die twee identiteiten geen geheel waren leek een onbewust iets. Maar hoe vertellen we die twee kanten van haar verhaal; die tegenstrijdigheden die ze probeert te verenigen? Ervaart ze dit zelf überhaupt als een tweestrijd tegen twee aparte personages die in haar leven? Eerst dacht ik dat we die twee persoonlijkheden dan op twee verschillende locaties moesten gaan filmen, voor meer dynamiek en spanning in het verhaal. Maar toen we eenmaal in haar werkruimte waren, zag cameraman Kevin een mooie lichtschittering via een scherm. Het was een heel toevallig moment, maar direct wisten we dat we die twee verhalen op die manier op één plek konden filmen. Het klopte helemaal.
Als ik iemands verhaal mag vertellen, dan voelt dat heel kostbaar. Niet zomaar: ik ga naar mijn werk en hup, klaar. Ik ben me ervan bewust dat iemand zich voor mij openstelt, wat ik feitelijk ook van iemand vraag. Met oppervlakkige smalltalk maken we immers geen impact. Dat betekent wel dat ik de voorwaarden moet scheppen waaronder iemand zich kan blootgeven; dat verbindt je op een intieme manier met elkaar. Mijn uitdaging zit hem in het gevoel, de verbinding, die intieme connectie van het gesprek te destilleren tot een paar minuutjes film. Dat is iets wat ik niet zonder Kevin zou kunnen doen. Ik vraag, luister en verbind met de gene die voor mij zit, maar hij weet precies welke kant ik op wil met een verhaal; we zijn zo goed op elkaar ingespeeld.
Die authenticiteit in het gesprek komt niet vanzelf. Ik moet zelf helemaal op gaan in zo’n gesprek. Alleen op die manier kom je tot de essentie van een verhaal en brengen we samen het beste in onszelf naar boven. Probeer het zelf maar eens. Ga bij iemand zitten, stel een fijne vraag en laat die persoon even alles zijn wat er op dat moment is. Denk niet aan de was, de boodschappen of aan hoe je haar zit. Zet je zelfbewustzijn uit en ben gewoon daar aanwezig, daar waar het gebeurt. That’s where and when the magic happens.’
