Posters, maar ook muurprints en verduisterende folies die op stroom werken. Drukkerij DPN Rikken Print in Nijmegen is gespecialiseerd in bijzonder drukwerk. Voor OPA produceerde het bedrijf onder meer flyers en de roterende poster-wand bij de OPA-expositie Drukmakers, tijdens het FDFA vorig jaar. Sinds 2014 staat Antoine Haggenburg aan het roer van de drukkerij. "Soms maak je iets met een ontwerper waarvan je denkt: wow, hebben wij dat samen gemaakt?” Een gesprek over de druktechnieken van de toekomst, bijzondere projecten en zijn liefde voor het vak.
‘Bijzonder drukwerk’, dat klinkt mooi. Maar wat betekent dat precies?
"We kunnen op heel veel verschillende materialen printen, zoals hout, glas, plexiglas, diverse kunststoffen, geborsteld aluminium enzovoorts. Op dit moment zijn we bezig met het binnenwerk van een carillontoren in Grave. Daar gaan we een kunstwerk op drukken. En we hebben veel bijzondere boekomslagen gemaakt, met de hand in elkaar gezet.” – een glimlach: "Dat is zó mooi om te maken.”
Jullie werken veel met ontwerpers, zo’n vijftig in totaal. Hoe gaat dat in zijn werk?
"Zij komen met ideeën en wij kijken: hoe kunnen we dit uitwerken? En is dit haalbaar? Heel veel problemen kunnen we van tevoren tackelen, omdat we weten: dit moet je niet doen, dat werkt niet. En soms kom ik dingen tegen die prachtig bedacht zijn, maar stervensduur, terwijl er een veel goedkoper alternatief is.”
Veel ontwerpers zijn eenpitters die met kleinere oplages werken. Is dat lastig?
"We hebben ons juist gespecialiseerd in kleine opdrachten. We kunnen één A4-tje printen en lamineren, als iemand dat wil. We nemen in principe ook al het werk aan. Er zijn natuurlijk wel altijd startkosten, dus als je één vel print is dat duurder. Maar in principe kan alles.”
Als ik je bel en zeg: ik heb een idee. Waar begint het dan?
"Ik raad ontwerpers meestal aan om eens bij ons langs te komen. In het bedrijf kunnen we het beste laten zien waar de mogelijkheden en onmogelijkheden liggen.”
Wat is wat jou betreft dé tip die je ontwerpers wil meegeven?
"Begin aan het einde van het proces. Waar wil ik het voor gebruiken? Waar moet het komen? Vanaf daar werk je terug: welk materiaal heb ik dan nodig? Als je bijvoorbeeld een systeemplafond wil bedrukken, dan moet je er rekening mee houden dat zo’n plafond niet te zwaar mag zijn – dan dondert het naar beneden. Wil een klant een wand, dan is de vraag: kan die wel bevestigd worden? Dat zijn allemaal dingen die je tegenkomt in het proces. De goede ontwerpers, dat zijn ontwerpers die daar als eerste naar kijken. Welke mogelijkheden heb ik? Als je bij het eindproduct begint, dan gaat het eigenlijk altijd goed.”
Komen jullie zelf ook op nieuwe ideeën door jullie samenwerking met designers?
"Ja. Met het Nijmeegs ontwerpbureau Reynhard, bijvoorbeeld, hebben we een wijnflesverpakking geproduceerd. De verpakking is gemaakt van karton met een honingraatstructuur, op zo’n manier dat je de hele fles ziet zonder dat die eruit valt. We gebruiken die verpakkingstechniek nu ook voor andere toepassingen.”
Je zit al sinds ’88 in het vak, en sinds ’94 heb je je eigen drukkerij. Wat maakt dit vak voor jou zo interessant?
"De producten. We produceren zoveel verschillende dingen, het ene vind ik nog mooier dan het andere. Soms maak je iets met een ontwerper waarvan je denkt: wow, hebben wij dat samen gemaakt? Iedere keer verbaast je dat toch weer.”
Er zijn vast ook mensen die iets aanleveren waarvan je zegt: dat is echt spuuglelijk.
"Ja, dat komt ook voor, maar dat blijft toch een mening. Natuurlijk, als ik iets echt niet mooi vind dan durf ik dat ook wel te zeggen. Maar mijn opinie is niet heilig. En bovendien: soms komen er dingen voorbij die men hier oubollig vindt, maar die in Amsterdam helemaal hip zijn, en andersom. Veel oude dingen komen ook weer terug.”
Hoe zit dat eigenlijk met druktechnieken: welke zijn in opkomst, welke verdwijnen?
"De printer – toner en inkjet - heeft een heleboel oudere technieken verdrongen. Het voordeel van printers is dat iedere afdruk anders kan zijn. Offset, een vorm van vlakdruk, wordt nog wel veel gebruikt bij grote oplages, dan is het een voordelige techniek. Los van de druktechniek zelf zijn er ook veel andere innovaties. We kunnen tegenwoordig stickers maken die je op stenen muren kan plakken. Die föhn je, dan gaat het in de steen zitten. En we hebben bijvoorbeeld verduisterende raamfolies. Op het moment dat je de stroom aanzet dan wordt het raam geblindeerd – de folie wordt een wit-grijs vlak. Gaat de stroom eraf, dan wordt het weer een gewoon doorzichtig raam. Dat is nog ontzettend kostbaar – je praat dan over honderden euro’s per vierkante meter, maar je kunt er wel mooie dingen mee doen. En met inkjet kun je zelfs al schilderijen printen die lijken op oliedoeken. Daar zit een 3d-effect in: je kunt het reliëf voelen. Ook dat is kostbaar, je moet heel veel lagen printen.“
Jij zit lang in het vakgebied. Kun jij je ‘vormgevers-oog’ uitzetten, of kijk je altijd om je heen met die blik – ‘o dat is slecht gedrukt’?
Lacht: "Ja, dat is heel vervelend. Dat doe je echt altijd. Neem de menukaart die hier ligt. Ik heb een brilletje nodig om die te lezen. De tekst is te klein, en er staat te veel op. En de kleur van deze letters – niemand kan dat lezen. Op dat soort dingen let ik altijd. ‘Dat hadden ze anders moeten doen’, denk ik dan.”
Anita van Rootselaar is journalist en tekstschrijver. Zij interviewde Antoine Haggenburg naar aanleiding van de jarenlange samenwerking tussen OPA en DPN Rikken Print.
