Al 14 jaar lang laat Ontwerp Platform Arnhem (OPA) voor elk ontwerpcafé een poster ontwerpen. Een selectie van de meest bijzondere posters uit die enorme collectie is nu te zien op het Fashion en Design Festival Arnhem (FDFA) in de expositie Drukmakers. Een ode aan de OPA-poster én een inkijkje in de ontwikkeling van de Arnhemse grafisch vormgeving door de jaren heen.
Vijfenvijftig drukwerken
Het zijn veelal jonge ontwerpers, nagenoeg allemaal met Arnhemse roots, die de posters ontwierpen. Bijvoorbeeld het in 2015 opgerichte Arnhemse Stukk Design, van grafisch ontwerpers Kim Waterlander en Marianne Kuiper. Twee van hun posters prijken aan een poster-wand waar in totaal vijftien exemplaren in verschillende afmetingen hangen. Het duo ontwierp ze in 2017 voor de het ontwerpcafé Een Goed Boek.
Ook prominent aanwezig op dezelfde wand: grafisch ontwerpbureau Superposition. Kathlijn de Booij, verantwoordelijk voor het expositie-ontwerp: "Superposition is een duo van een grafisch ontwerper en een interaction designer. Ze experimenteren heel veel met druktechniek.” Bovendien is het voor het eerst dat één bureau de posters voor een heel jaar maakt, vertelt De Booij. "Zij kunnen daardoor thematiek door een jaar heen echt verdiepen.”
In totaal zijn er maar liefst 55 posters op de expositie te zien. De overige veertig worden getoond via een scrolling banner: 4 stroken met 6 meter langzaam voorbij glijdend grafisch ontwerp. De Booij: "Ik heb geprobeerd een divers beeld te schetsen, en er een aantal uitgepikt die gebruik maken van een interessante druktechniek.” Risoprint, posters die met de hand gedrukt zijn of gebruik maken van stempeltechniek: het komt allemaal langs in een bonte compilatie van kleuren, letters, achtergronden en vormen.
Grafisch design van toen tot nu
Het idee voor de expositie ontstond tijdens het opruimen en organiseren van het archief, waar nog stapels lagen van de vele posters die door de jaren heen voor OPA zijn gedrukt. Zonde, om te laten verstoffen. Dus worden ze nu geleidelijk allemaal op de website van OPA geplaatst, in het online posterarchief. De Booij wilde echter, met het oog op het naderende FDFA, ook graag een fysieke expositie. "Bij FDFA ligt de focus nog erg op mode, terwijl er ook een sterke grafische traditie is in Arnhem.”
Bij elke poster hebben de ontwerpers volledig de vrije hand gehad, zowel in ontwerp als druktechniek – iets wat je tegenwoordig niet meer zo vaak ziet. De Booij: "Al die posters geven een mooi tijdsbeeld. Bij oudere posters zie je bijvoorbeeld dat veel gebruik wordt gemaakt van fotografie. Daarna maakten ontwerpers meer gebruik van typografie en logo's. Bij de recentere werken wordt juist veel geëxperimenteerd met druktechnieken.” Dat laatste is bijvoorbeeld terug te zien in de poster van Studio Hands die gemaakt werd voor het ontwerpcafé over 'biomimicry': in plaats van op papier is het ontwerp gedrukt op een bananenblad. Fragiel materiaal, dus ook de enige poster die is ingelijst.
De Booij: "De expositie is een prachtig overzicht van verschillende ontwerpstijlen. Bovendien zie je ook welke thema's binnen het vakgebied terugkomen. Bijvoorbeeld: recent organiseerden we een avond over het thema materialisering. Dat bleken we al twee keer eerder te hebben gedaan.” Een ander stukje OPA-geschiedenis dat aan de wand te vinden is: de poster die Het Lab in 2012 ontwierp, toen OPA moest stoppen. Titel: 'Dag Opa'. Beeld: een gloeilamp en doodshoofd in één, in knallend rood, over oude OPA-posters heen gedrukt.
Bloemlezing van Arnhems talent
De Booij ontwierp de expositie in samenwerking met de grafische ontwerpstudio De Vormforensen. Die laatsten verzorgden het logo én het vouwvel, met daarin een legenda van de getoonde ontwerpen. Niet alleen dat: het bureau ontwierp ook vier van de posters die op de expositie te zien zijn, waarvan de oudste uit 2014 dateert. Twee jaar later won het duo de bronzen medaille bij de ontwerpwedstrijd Schönste Bücher aus aller Welt van de Stiftung Buchkunst – en ze zijn niet de enigen binnen deze expositie met nationaal en internationaal succes. De Booij: "Jeremy Jansen bijvoorbeeld. Dat is nu een behoorlijk bekende grafische vormgever geworden.”
Jansen ontwierp in 2008 de poster voor 20x20, en in 2010 samen met Isabelle Vaverka de poster voor het ontwerpcafé Liefde voor de Letters – beiden glijden voorbij op de scrolling banner. Vorig jaar nog werd het door hem ontworpen boek Ornithology verkozen tot de nummer één bij diezelfde Schönste Bücher aus aller Welt-competitie. De OPA poster-expositie laat zich daarmee tevens lezen als een bloemlezing van Arnhems grafisch talent door de jaren heen.
For sale
De belangstelling voor de posters is groter dan de Booij van tevoren had verwacht. "We krijgen best vaak de vraag of de posters ook te koop zijn. Ik had dat van tevoren helemaal niet zo bedacht. Ik moet dus nog met de ontwerpers overleggen over of er nog exemplaren beschikbaar zijn en wat de prijs dan zou worden. Maar het zou zeker leuk zijn!”
Over een meer permanente manier om de posters fysiek te kunnen tonen na afloop van het FDFA is De Booij nog aan het brainstormen – wie ideeën heeft, mag zich per mail melden. De Booij: "Toen OPA vijf jaar bestond hebben we een boekje gemaakt met daarin de posters tot dan toe. Designcriticus Ewan Lentjes gaf daarbij een inleiding over wat poster eigenlijk betekent. Misschien moeten we zoiets weer doen.”
De expositie Drukmakers wordt ondersteund door Pictoright en Gemeente Arnhem, en is nog te zien t/m 8 juli.
Openingstijden:
Woe, do, vrij van 11:00 – 17:30 uur
Zaterdag 11:00 - 17:00u
Zondag 12:00 - 17:00u
Locatie:
FDFA Hoofdlocatie, Johnny van Doornplein 14, Arnhem
Anita van Rootselaar is journalist en tekstschrijver. Zij schreef dit artikel in het kader van OPA's activiteiten tijdens het Fashion & Design Festival Arnhem.
