Op donderdag 30 januari vond OPA's eerste Jonge Honden Jonge Harten plaats.
Gast van de avond Bruno Ninaber van Eyben werd door Peter Nijenhuis in de concertzaal van ArtEZ onderworpen aan een reeks vragen en nam ons zo mee op een reis door de tijd, gelardeerd met Bruno's ideeen over ontwerpen, onderwijs, de munt en de toekomst. Het publiek aan zijn lippen.
Bruno Ninaber groeide op met een vader die beeldend kunstenaars was. Om een gezin van 7 kinderen te onderhouden was het voor zijn vader noodzakelijk om ook veel in opdracht te werken. Zo maakte hij veel glas-in-loodramen voor kerken. Voor de kerk werken leek Bruno Ninaber niets. Maar het ambachtelijk werken sprak hem van jongs af aan wel aan. Als kind kreeg hij volop de mogelijkheid om zich te ontwikkelen. Was hij geïnteresseerd in bouwen dan maakte hij huisjes. Toen hij als kind een smid aan het werk zag werd metaal zijn fascinatie. Als kind experimenteerde hij dus al volop met materialen. Dat zien we ook in zijn latere werk terugkomen. Zijn werkwijze kenmerkt zich door de essentie van het materiaal te doorgronden en zo de eigenschappen en beperkingen te gebruiken in het ontwerp. Over het ontwerp voor een stoel zegt hij: ”Het is geen stoel maar een experiment met hout, zoals zijn stoel voor artifort. Voor deze stoel werkte hij met gelamineerd hout. Een opengeslagen boek boeide hem hiervoor. Je kunt dat namelijk makkelijk van buiten naar binnen drukken maar niet andersom. Dit principe paste hij toe op de stoel. Het verlijmde hout is dun maar wel oersterk. zie filmfragment (Jeroen Visser voor NOS beeldspraak begin jaren '80).
Ook over het ontwerpen van een munt en wat daarbij komt kijken werd uitgebreid gesproken. Bruno vergeleek het met een firmalogo voor een bedrijf: een munt is volgens hem samen met een postzegel de branding van het koningschap. “Beatrix zag haar Koningschap als een taak, een ambt, en ze benaderde dit ambt zakelijk. Haar opvatting was heel anders dan die van haar moeder. Dit alles heeft Bruno geprobeerd te verwerken in de munt. Onder andere door het gebruik van strakke lijnen en alles wat overbodig is (op de munten van Koningin Juliana stonden onder andere vijgentakken en leeuwen) weg te laten. Maar we komen we ook te weten dat hij religie, een belangrijk aspect voor Beatrix, heeft verwerkt. Zo kijkt ze op de munt iets omhoog, naar ‘boven’. Naast zijn visie over wat de munt moest communiceren gaat hij ook uitgebreid in op ontwerptechnische aspecten. Zo staan er op het dubbeltje 8 verschillende boodschappen. “Probeer daar – op zo'n klein oppervlak – maar eens een compositie van het maken die voelt als een eenheid.” Ook zitten er bijvoorbeeld kleine dunne rasters en randen op de munten. De vervaardiging van de munt vereist daardoor veel uitproberen en bijschaven. Daar moet je de tijd voor nemen. Het proces van ontwikkeling tot productie duurde zo’n 1.5 jaar bij elkaar.
Hij wil het publiek en de studenten in de zaal ook het economische aspect van zijn vak meegeven. Naast dat er geld verdiend moet worden is het belangrijk wat je met dit geld doet. Hij heeft zich vanaf het begin van zijn loopbaan ontwikkelt door het geld dat hij verdiende te investeren in research door kennis te vergaren over nieuwe materialen en te investeren in gereedschap dat hij nodig had om materiaal te bewerken.
Tegenwoordig (al zo’n 10 jaar) geeft hij zelf ook gemiddeld 1 dag per week les, want sinds 2003 is hij aangesteld als hoogleraar vormgeving aan de faculteit Industrieel Ontwerpen van de TU Delft. Hij vertelt uitgebreid wat hij de studenten leert. Ze denken namelijk meteen al een ontwerper te zijn. Voor je gedichten kunt maken moet je ook eerst leren praten, schrijven en zinsconstructies maken. Zo werkt dat uiteraard ook met ontwerpen, zoals we al eerder op de avond van hem gehoord hebben. Studenten krijgen daarom in de eerste les de opdracht om 3 volumes, een soort kistjes te maken. Eén van plastic, één van hout en één van metaal. Dat is heel leerzaam voor hen. Hoe werkt het materiaal en wat kun je ermee. Op deze manier maakt hij de studenten van de TU Delft en ook het publiek bij ArtEZ stapje van stapje duidelijk wat er bij het ontwerpproces voor hem allemaal komt kijken.
Na 1,5 uur is het gesprek ten einde. In tegenstelling tot eerdere berichten hadden de productdesign-studenten van ArtEZ op onverklaarbare wijze verstek laten gaan. Gelukkig wel studenten van HAN-ipo. De vele vragen van het publiek beantwoord Bruno Ninaber ook nog onder het genot van een drankje in het museumcafé. Al met al kijkt OPA terug op een zeer geslaagde avond.
Gespreksleider: Peter Nijenhuis
Productie: Olga Kersten
